Halden Anlamak

“Halden anlamayanı kendi haline bırak.
Zaman ona halini anlatır.”
– Neşet Ertaş

Halden anlamak…
İçinde bin yıllık bir Anadolu irfanı barındıran bu ifade, aslında insan olmanın özüdür. Neşet Ertaş’ın yüreğinden süzülen bu söz, sadece bir nasihat değil, aynı zamanda bir yaşam felsefesidir.

İnsan bazen anlatmak istemez derdini. Anlatamaz. Kelimeler kifayetsiz kalır. İşte o zaman, karşısındaki bir çift gözden anlayış bekler. Bir suskunlukta, bir bakışta, bir duruşta hissedilmek ister. Çünkü halden anlamak; sadece söze değil, sessizliğe de kulak verebilmektir.

Bu anlayış, sadece insana özgü bir meziyet gibi görünse de, kimi zaman hayvanlar bile bunu gösterebilir. Bir kedi gelip sessizce yanınıza oturur, bir köpek başınızı okşar gibi bakar. Onlar bile hisseder bazen kalbinizin kırıklığını. Çünkü halden anlamak bir zekâ meselesinden çok, bir kalp meselesidir.

Halden anlamak, empati yapabilmektir.
Karşıdaki insanın yerine kendini koymaktır. “Ben olsaydım ne hissederdim?” diyebilmektir. Yargılamadan, suçlamadan, küçümsemeden sadece “anlamaya çalışmak”tır. Herkesin hayatında inişler çıkışlar olur. Kimi zaman biz başkasının haline şaşırırız, kimi zaman da kendi halimize şaşanlara denk geliriz. O yüzden, halden anlamak, sadece bir başkasına gösterilen bir iyilik değil, aynı zamanda gelecekte kendimize yapılmasını isteyeceğimiz bir davranıştır.

Bu bir Allah vergisidir belki ama aynı zamanda geliştirilebilir bir yetenektir. Dinlemekle, gözlemlemekle, öğrenmekle, insanı sevmekle gelişir. Kimi zaman yardım etmeyi, kimi zaman sadece susup dinlemeyi gerektirir. Çünkü bazen “birlikte susmak” bile halden anlamaktır. Ne yazık ki, bugün bu özellik bazılarında ya eksik ya da tamamen yok olmuş durumda. Bu yüzden Neşet Usta’nın sözü bize bir çıkış yolu gösteriyor:

“Halden anlamayanı kendi haline bırak…”
Zira zaman, her şeyi öğretir. Unutmayalım:
Halden anlamak, insan olmanın en yüce özelliklerinden biridir.
Ve anlamayanı bazen anlatmazsınız…
Çünkü zaman, sadece geçmişi değil, hali de öğretir. Halden anlamayan birine hal anlatılmaz. Ama zaman, ona bir gün “o hali” yaşatır ve halin ne olduğunu öğretir.